Energie is hot. Of het nu gaat om de plaatsing van windmolens, de forse stijging van de energieprijzen of de manier waarop huizen verwarmd moeten worden, het is onderwerp van het publieke debat. Een ding is echter wel duidelijk: het raakt iedereen. Ik denk dat de energietransitie de grootste naoorlogse verandering is die de Nederlandse samenleving voor zijn kiezen krijgt. Nog niet eerder kwam iedere Nederlander in aanraking met een verandering van zijn woon- en werkomgeving. Want de energietransitie vraagt iets van iedere burger. Of het nu gaat om een verandering van het werk, omdat kolencentrales er straks niet meer zijn, of om een andere manier van koken, want gas wordt vervangen door inductie, iedereen krijgt er mee te maken.
Alleen: de een kan de gevolgen van deze verandering makkelijker opvangen dan de ander. Mensen met wat geld op de spaarbank zien kansen doordat de aanleg van zonnepanelen meer rendement oplevert dan het geld op de bank laten staan tegen 0% rente. Sommige ondernemers zien grote kansen, omdat nieuwe markten zich aandienen. Maar er zijn ook mensen die juist hun baan verliezen en bang zijn dat ze niet meer aan de bak komen. Of mensen die niet het geld hebben om hun huis te verduurzamen.
Deze mensen zullen niet enthousiast zijn over de energietransitie. Hun neiging zal eerder zijn om de hakken in het zand te zetten. Uit angst dat zij een rekening moeten gaan betalen, vanwege verlies van werk of hogere energielasten, zijn ze huiverig voor allerlei maatregelen. En als ze dan ook nog de indruk hebben dat anderen profiteren, terwijl zij juist moeten betalen, zetten ze de hakken in het zand. En dat is nog begrijpelijk ook. Het jammere is alleen dat wij niet begripvol reageren. De neiging is groot om ze als klimaatsceptici of klimaatontkenners weg te zetten. Of als mensen die alleen maar aan zichzelf denken en leiden aan het NIMBY-syndroom.
Wat mij betreft is dit een voorbeeld van de manier waarop we op dit moment met elkaar discussiëren over gevoelige thema’s als klimaat. De polarisatie in het debat is groot en lijkt alleen maar toe te nemen, terwijl we juist verbinding met elkaar moeten zoeken om de grote uitdagingen te kunnen oppakken. Of het nu gaat over wind op land of wind op zee, is het huidige gasleidingennetwerk om te bouwen zodat we waterstof als warmtebron kunnen gebruiken, hebben we wel of geen kernenergie nodig na 2035: we proberen de ander te overtuigen, terwijl we onvoldoende luisteren naar wat de ander ons wil vertellen. Het lijkt of we in een nieuwe vorm van verzuiling zitten. Jij in jouw klein hoekje en ik in het mijn.
We moeten proberen deze polarisatie te doorbreken. Doen we dat niet, dan wordt het erg moeilijk om een groeiend draagvlak te krijgen voor de energietransitie.
Om hier een bijdrage aan te leveren, ben ik mij gaan bemoeien met de energietransitie. Onder andere dit verhaal wil ik uitleggen op 24 november als ik te gast ben op jullie bijeenkomst.